Gnephoekpolder: meer dan alleen de locatie voor een nieuwe woonwijk

Bron: Studio Alphen

ALPHEN AAN DEN RIJN – Over de Gnephoekpolder wordt veel gesproken, omdat dit de locatie is voor een hele nieuwe grote woonwijk aan de rand van Alphen-Stad. Vaak is echter niet goed duidelijk waar deze polder ligt en wat de voorgeschiedenis is. Ook is het Masterplan Gnephoek voor de nieuwe wijk helemaal nog niet klaar, maar er gaat wel in de polder worden gebouwd.

De Gnephoekpolder is een stuk groter dan alleen het deel dat bestemd is voor de nieuwe wijk Gnephoek. De polder wordt voor het eerst genoemd in 1424 en bestaat dan al langer. Wanneer de polder precies is ontstaan, is niet bekend. De Gnephoekpolder grenst aan de Heimanswetering, Oude Rijn, Landlustweg en Vrouwgeestpolder. Oorspronkelijk ligt de Gnephoekpolder in de gemeente Oudshoorn, maar is door de fusie in 1918 nu onderdeel van gemeente Alphen aan den Rijn.

In de polder is het slagenlandschap nog duidelijk zichtbaar. Een slagenlandschap ontstaat door ontginning van veengebieden. In de Gnephoekpolder lopen de smalle kavels vanaf de oeverwal van de Oude Rijn het land in. Tussen de percelen lopen kilometerslange ontwateringssloten. Het buurtschap Gnephoek ligt in het zuidwesten langs de Rijn en het buurtschap ’s Molenaarsbrug ligt in het zuidoosten langs de Heimanswetering.

Het buurtschap ’s Molenaarsbrug is een ouder buurtje waar veel historische huizen zijn bewaard. Hier is ook het beroemde restaurant ’s Molenaarsbrug met een wijds uitzicht over het water. Het buurtschap heeft een romantische geschiedenis. Zo gaat er een verhaal over een smokkelaar die eeuwen geleden een gouden koker is verloren langs het Smokkelpad, tegenwoordig ‘s Molenaarspad. Langs de Heimanswetering stonden molens. Een ervan was de zaagmolen uit 1642 die in 1898 is gesloopt. De straatnaam Zaagmolenweg herinnert hieraan.

Tegen het buurtschap ’s Molenaarsbrug ligt een oud industrieterrein. Het terrein heeft de vorm van een hockeystick. Het langgerekte deel ligt langs het ’s Molenaarspad. Op het terrein lag onder meer de voormalige Asfaltcentrale. Deze locatie wordt geschikt gemaakt voor woningbouw. Er komen 225 woningen. Een hofje sluit aan op de bestaande ’s Molenaarsbuurt, langs de wetering komen woningen en de afsluiting van de ‘hockeystick’ is een appartementencomplex.

De Gnephoek is de straat die de brug over de Heimanswetering verbindt met Koudekerk. De Gnephoek sluit ter hoogte van de Koningin Máximabrug aan op de Hoogewaard. Tussen de smalle polderweg en de Oude Rijn loopt van oudsher een jaagpad. Dit is nog in gebruik als voet- en fietspad. Tussen het jaagpad en de weg staan oudere woningen, aan de noordkant van de Gnephoek staan boerderijen en een manege.

Het buurtschap Gnephoek ligt aan weerszijden van de Máximabrug. Vooralsnog lijkt het erop dat de bebouwing langs de Gnephoek blijft bestaan. De nieuwbouw wordt dan van het historische lint gescheiden door water.

Het slagenlandschap, oftewel het veenweidegebied, aan de noordkant van de Oude Rijn is de locatie voor de nieuwe woonwijk in de Gnephoekpolder. Aan de zuidkant van de polder bestaat de bodem uit de oeverwallen van de rivier. Daarom liggen hier zandlagen. Op zand kan goed worden gebouwd. In dit hoger gelegen gebied kan dichter worden gebouwd dan aan de noordkant van de polder.

In het middendeel van de polder liggen ook zandlagen, maar er ligt ook klei en veen. Dat komt omdat hier ooit een krekenlandschap was. Het noordelijk deel van de Gnephoekpolder was ooit een natte riviervlakte. Het is hier veel lastiger om te bouwen en dit is ook niet gepland.

Van zuid naar noord wordt de polder zo ingedeeld: de rivier, de bestaande lintbebouwing, stedelijk bouwen, de nieuwe weg tussen de Máximabrug en de Heimanswetering, stedelijk bouwen, dorps bouwen, tuinen, landelijk bouwen en een nat natuurgebied tussen de Gnephoek- en de lager gelegen Vrouwgeestpolder.

Over het Masterplan voor de nieuwbouwwijk Gnephoek wordt al heel lang gesproken. Er zijn ook al veel onderzoeken gedaan, vooral naar de bodemgesteldheid. De eerste onderzoeken zijn een halve eeuw geleden gedaan, omdat de Rotterdamse haven toen een opslag voor slib zocht. Dit is uiteindelijk niet gebeurd, maar wel werd al snel grond in de polder aangekocht door projectontwikkelaars. Zij verwachtten toen al dat er ‘ooit’ gebouwd zou worden.

Het Contourenplan Gnephoek, de kaders die bepalen waar wel en waar niet kan worden gebouwd, is al een aantal jaren klaar. De laatste update is medio 2023 gemaakt. Vanuit het contourenplan wordt nu, vooral achter de schermen, gewerkt aan het Masterplan Gnephoek. Hierover wordt binnenkort met onder meer de inwoners gesproken.

Er is in de afgelopen tien jaar hard gewerkt om de nieuwe woonwijk Gnephoek te kunnen realiseren. De Alphense gemeenteraad heeft vaak over de plannen gesproken. Eind 2022 werd een positief advies voor 5.500 woningen gegeven aan de toenmalige minister van wonen Hugo de Jonge.

Het definitieve akkoord is vorige week ondertekend door gemeente Alphen aan den Rijn, provincie Zuid-Holland, Regio Holland Rijnland en Hoogheemraadschap van Rijnland.

Geen reacties

Geef een reactie