De Alphense politieke partijen over de problemen in de lokale jeugdhulp
Foto: Ter illustratieBron: Studio Alphen
GEMEENTE ALPHEN AAN DEN RIJN – Mocht iemand denken dat de problemen in de jeugdhulp zijn opgelost: dat is niet het geval. Het debat in de Alphense gemeenteraad op 3 maart heeft wel alle politieke partijen op scherp gezet. Ook het moddergooien is nog niet voorbij. Duidelijk is wel dat de combinatie GroenLinks en PvdA, gesteund door CU, lijnrecht tegenover wethouder Anouk Noordermeer (sociaal domein) staat.
Aanleiding voor de extra gemeenteraadsvergadering op 3 maart zijn de ontslagbrieven van de interim-directeur en de raad van commissarissen (RvC) en de steunbetuigingen van het managementteam en de OR van Oog voor Thuis. De kern van de problematiek is de samenwerking tussen de gemeentelijke afdelingen van Alphen aan den Rijn en de overheids-BV Oog voor Thuis die de jeugdhulp uit moet voeren. Het gaat dus niet over de jeugdhulp zelf.
Heel opmerkelijk tijdens de discussie op 3 maart is dat geen enkele politieke partij vindt dat de kwaliteit van de Alphense jeugdzorg slecht is. Ook GroenLinks en PvdA, de partijen die het debat hebben aangevraagd, maken zich géén zorgen over de jeugdhulp. De crisis bij Oog voor Thuis, de Alphense jeugdzorgorganisatie, gaat dan ook over ‘randzaken’ en over een gebrek aan communicatie. Daarnaast speelt de nieuwe manier van werken, methode Gezin Centraal, ook een grote rol.
Insprekers
Voorafgaand aan de extra raadsvergadering kwamen drie insprekers aan het woord, twee spraken zelf en de tekst van de derde werd voorgelezen. De kern van hun boodschap: ‘
- ‘Bij het begin van Oog voor Thuis stonden zij al met 10-0 achter. Er waren te weinig gegevens, er waren hele lange wachtlijsten, IT-systemen sloten niet aan.’
- ‘De nieuwe manier van werken, Gezin Centraal, was voor sommige medewerkers lastig. Veel van de hulpvragen horen niet thuis bij de zorg, deze kunnen zelf opgelost worden.’
- ‘Er is een nieuwe opzet met veel oude zooi en veel tegenwerking. En het is veel complexer dan vooraf gedacht.’
Alle drie de dames deden een oproep om op te houden met ‘modder gooien’ en de mensen in de zorg rust, steun en vertrouwen te geven.
GroenLinks en PvdA
Vrijdagmiddag 21 februari stuurde directeur-bestuurder Leonie Cornelissen haar ontslagbrief aan het college van burgemeester en wethouders (B&W) met een afschrift naar de gemeenteraad. Nog dezelfde dag hebben GroenLinks en PvdA om een extra raadsvergadering gevraagd. Daarom komen deze twee partijen het eerst aan het woord.
Ernst-Jan Straver (PvdA) zegt verrast te zijn door de ontslagbrieven. ‘Ook B&W is verrast en geschokt, dat had niet gemoeten. Er is gebrek aan regie en communicatie.’ De belangrijke punten van PvdA zijn:
- ‘Er is geen monitoring, zowel gemeente als Oog voor Thuis varen blind. De wethouder is pas na twee maanden op de hoogte gesteld van problemen.’
- ‘De IT-organisatie van de gemeente heeft geen verantwoordelijkheid genomen.’
- ‘Er is zorg over de financiën en een begroting voor 2025 is er niet.’
- ‘De keuze voor deze vorm van jeugdzorg is de juiste en daar zijn geen structurele problemen.’
José Huls (GroenLinks) waardeert dat de inhoud van de zorg eerst komt en dat er niet wordt bezuinigd. De belangrijke punten van GroenLinks zijn:
- ‘We zien ook verstoorde relaties met anderen.’
- ‘De derde directeur-bestuurder is weg, de samenwerking met de OR, management en RvC is slecht. Hoe lost de wethouder dat op?’
- ‘Er zijn veel zorgen vanuit Oog voor Thuis naar de wethouder. Problemen blijven onbesproken.’
- ‘Waarom is de wethouder niet naar de raadswerkgroep gestapt om over de problemen te praten?’
Statements van andere oppositiepartijen
Hans van Kuyk (SGP) ziet Oog voor Thuis en de gemeente Alphen aan den Rijn naar elkaar wijzen. ‘Het begin was goed: de jeugdzorg uit de markt naar de overheid. Maar het helpt niet dat veel medewerkers vanuit het oude GO! voor Jeugd zijn meegekomen naar Oog voor Thuis.’
Caroline Blom (CU) steunt GroenLinks en PvdA en heeft tien vragen. Met als belangrijkste: ‘Wellicht is de nieuwe manier van werken nog niet goed doorgevoerd. Dat moet juíst door Oog voor Thuis worden gedaan. De visie van de raad is meer normaliseren en van zorg naar preventie. Dat is een hele grote transformatie.’ Bloms eindconclusie: ‘Iedereen kijkt naar hetzelfde, maar ziet of wil iets anders.’
Peter Versteeg (ONS) is kort; ‘Dit is een schrijnend voorbeeld van hoe gebrek aan samenwerking de prijs bij kwetsbaren neerlegt. De vraag is: is er sprake van onoverkoombare verschillen?’
Coalitiepartijen D66, Nieuw Elan en VVD
Maurits de Vries (D66) is degene die eerst de wethouder wil horen, voordat hij zich uitspreekt. De andere coalitiepartijen (Nieuw Elan, VVD en CDA) spreken pas in tweede termijn in reactie op de conclusies. De Vries zegt na het verhaal van wethouder Noordermeer: ‘Het is pijnlijk dat het nu een wij/zij is geworden. We streven allemaal hetzelfde doel na. Inhoudelijk zijn we nog steeds op weg om de jeugdhulp beter te krijgen. We moeten dit samen oplossen.’
Frans Langerak (Nieuw Elan) vindt het een lastige vergadering. “Wat wij belangrijk vinden is kwalitatief goede jeugdzorg, de kosten in de hand houden en de uitstroom uit de zorg verhogen. Voor ons staat het belang van de kinderen voorop. Ik sluit aan bij de insprekers: hou op met modder gooien.’
Vanessa Scholtens (VVD) meldt dat de partij nog steeds achter de uitgangspunten staat. ‘Wij zien daadkrachtige medewerkers en wij hebben vertrouwen in de wethouder.’
SP, Forum en RGL
De meest opmerkelijke uitspraken zijn van Ginet Groep (SP): ‘Het valt mij op dat klachten randzaken zijn en soms ook niet voor deze wethouder bestemd zijn. Hoezo heeft de directeur haar contract verlengd en een week later komt deze ontslagbrief? De zorg is geen probleem, die staat niet ter discussie.’
Feline Verloop (Forum) sluit zich aan bij de SP. ‘Er is een gebrekkige samenwerking en gebrekkige communicatie. Ik zie dat beide kanten steken hebben laten vallen. Gelukkig staat de zorg niet ter discussie.’
Ank de Groot (RGL) wijst op de vele documenten die niet openbaar zijn en alleen voor de gemeenteraad zijn. ‘Er zit veel achter het slotje. Ik zie dat er een juridisch verhaal is en dat het mandaat en de Kamer van Koophandel gemakkelijk te repareren zijn. Er zijn ook antwoorden op vragen die we nu opzij schuiven.’
Randzaken
Met randzaken wordt een aantal missers bedoeld die niets te maken hebben met het verlenen van de zorg zelf. Zo gaat dit over het ontbreken van een handtekening op een mandaatformulier. Deze fout wordt nog deze maand hersteld. Ook moet oud-burgemeester Spies bij de Kamer van Koophandel nog worden gewijzigd naar tijdelijk burgemeester Rehwinkel, ook dit wordt inmiddels geregeld.
Oog voor Thuis heeft eenzijdig een rapport door Berenschot laten opstellen. Dit is niet door het college van burgemeester en wethouders (B&W) geaccepteerd. Er is inmiddels besloten, door wethouder Noordermeer gesteund door het grootste deel van de gemeenteraad, om een onafhankelijk onderzoek naar Oog voor Thuis in te stellen waar alle partijen bij zijn betrokken onder leiding van een onafhankelijke ‘verbindingsofficier’.
Oog voor Thuis
Oog voor Thuis is een overheids-BV. Dit betekent dat de aandeelhouder gemeente Alphen aan den Rijn is. Er kan dan veel gemakkelijker worden samengewerkt met verschillende afdelingen, bijvoorbeeld het Serviceplein. Er wordt ook gebruikgemaakt van gemeentelijke diensten, zoals de IT-service. Deze had last van opstartproblemen door een geheel nieuw systeem. Hierdoor gemaakte fouten zijn overigens telkens direct hersteld en soms bleken deze helemaal niet bij IT te liggen, maar bij medewerkers die nog niet goed thuis waren in hun nieuwe computersysteem. Het gerucht over datalekken waarbij de privacy van kinderen en ouders ‘op straat’ zou liggen, klopt niet.
Methode Gezin Centraal
Voorheen werd in de jeugdzorg gekeken welk traject een kind zou moeten volgen om geholpen te worden. Daarbij zaten andere gezinsleden soms in andere trajecten voor andere hulpvragen en speelden er nog meer problemen. Losse behandelingen waren normaal. De laatste jaren is juist ingezet op de methode 1 Gezin 1 Plan. Hierbij is de regie in handen bij een hulpverlener die zorgde dat het gezin als geheel in beeld was. Nog een stap verder gaat de methode Gezin Centraal. 1 Gezin 1 Plan is onderdeel van Gezin Centraal.
Bij Gezin Centraal is het gezin het uitgangspunt met als doel dat het gezin grip krijgt op het gezinsleven. Daarbij ondersteunen de professionals het hele gezin. De doelen worden samen bepaald. Bijna de helft, 46 procent, van de doelen gaat over opvoeden en communicatie binnen het gezin. Ongeveer een derde, 33 procent, gaat over gedrag en vaardigheden van het kind.
De uitdaging
De uitdaging voor Oog voor Thuis is dat sommige jeugdhulpverleners nog van het ‘oude stempel’ zijn. Zij zijn al jaren in de jeugdhulp aan het werk en hebben veel ervaring, maar soms ook een ‘oude’ manier van werken. Hierbij wordt (te) snel naar een hulpverleningstraject verwezen. Bij de methode Gezin Centraal moet de hulpverlener in principe meer zelf doen. Zo worden huisbezoeken afgelegd en wordt zelf een traject ingezet met het hele gezin. Vaak hoeft een verwijzing naar een traject voor ‘het kind’ dan niet. Een andere manier van werken vergt echter veel van de hulpverleners én van de organisatie om hen heen.
