Onrust binnen Alphens gemeentehuis: Ambtenaren luiden alarmklok over onveilige werksfeer
Foto: Gemeente Alphen aan den Rijn
ALPHEN AAN DEN RIJN – De werksfeer in het gemeentehuis van Alphen aan den Rijn is ernstig verstoord. Een groep ambtenaren van de afdeling Sociaal Domein – verantwoordelijk voor onder meer zorg en jeugdhulp – heeft in maart een brandbrief gestuurd aan het college van burgemeester en wethouders en het managementteam. De inhoud van die brief is glashelder: het werkklimaat is volgens hen onveilig, verziekt en vol onderlinge spanningen.
“Onrust, angst en verlamming”
De directe aanleiding voor de brief is het gedwongen vertrek van de directeur Sociaal Domein. Deze directeur werd door het college op non-actief gesteld, tot grote ontsteltenis van het personeel. “Met verbazing en ongenoegen hebben wij kennisgenomen van het ontslag,” schrijven de ambtenaren. “De gevolgen zijn ernstig: medewerkers zijn boos, verdrietig, machteloos en voelen zich onveilig. Sommigen weten niet meer hoe ze hun werk nog kunnen uitvoeren.”
Onder de leiding van de vertrokken directeur voelde het team zich naar eigen zeggen juist weer veilig en gehoord. Nu zij weg is, zijn veel medewerkers teruggeworpen in oude onzekerheden. De sfeer op de werkvloer is verslechterd, zo stellen zij, en het vertrouwen in de ambtelijke en bestuurlijke leiding is beschadigd.
Verstoorde samenwerking tussen ambtenarij en politiek
Een belangrijk punt van zorg in de brief is de verstoorde relatie tussen het ambtelijk apparaat en het college. Sinds het aantreden van de huidige politieke leiding ervaren ambtenaren dat hun deskundigheid onvoldoende serieus wordt genomen. Daarnaast wordt melding gemaakt van directe lijntjes tussen bepaalde ambtenaren en wethouders, waardoor belangrijke informatie volgens de briefschrijvers niet met alle betrokkenen wordt gedeeld. Dit zorgt niet alleen voor spanningen op de werkvloer, maar ook voor risico’s in de dienstverlening aan inwoners.
De brief bevat bovendien signalen dat medewerkers zich niet durven uit te spreken tegenover bepaalde collega’s, uit angst voor repercussies. Dit zou de algehele veiligheid en transparantie binnen de organisatie verder onder druk zetten.
Ook externen uiten kritiek: “Iedereen zwemt in onduidelijkheid”
De zorgen over het werkklimaat in het gemeentehuis beperken zich niet tot het interne personeel. Ook externe partners trekken aan de bel. Zo heeft Saskia Oostrom, voormalig directeur van jeugdzorgorganisatie Oog voor Thuis, besloten haar samenwerking met de gemeente vorig jaar niet te verlengen. In een brief aan het college spreekt ze van “een organisatie die zwemt in onduidelijkheid”. Ze hekelt het uitblijven van communicatie, het negeren van berichten en het gebrek aan respect voor de professionaliteit van zorgaanbieders.
Ook haar opvolger, Bart van Eijck, inmiddels eveneens vertrokken, geeft aan de situatie te herkennen. Hoewel hij wegens geheimhoudingsplicht inhoudelijk niet mag reageren, zegt hij over de brandbrief: “Laat ik het zo zeggen: als buitenstaander snap ik heel goed dat zij deze brief hebben geschreven. Dat zegt misschien genoeg.”
Een derde directeur bij Oog voor Thuis, die anoniem wil blijven, bevestigt dat hij het geschetste beeld herkent, maar zich niet publiekelijk wil mengen in de discussie.
College reageert: “Verbinding was structureel verstoord”
De gemeente Alphen erkent de problemen. Gemeentesecretaris Flora van den Berg reageert namens het college op de situatie. Volgens haar was de relatie tussen de voormalig directeur Sociaal Domein en de verantwoordelijk wethouder “structureel onvoldoende én verstoord”. Ook meldt zij dat de portefeuillehouder Financiën herhaaldelijk werd verrast door financiële tegenvallers binnen het sociaal domein.
Wat betreft de werksfeer spreekt Van den Berg duidelijke taal: “De signalen die ik daarover heb ontvangen, zijn zo veelvuldig dat ik onmogelijk kan spreken van incidenten of toeval.” Ze benadrukt dat de zorgen niet alleen uit de hoek van zorg en welzijn komen, maar ook van andere afdelingen en externe samenwerkingspartners. Vooral de portefeuillehouder Jeugd – tot voor kort in handen van voormalig wethouder Anouk Noordermeer – ligt onder vuur. “Termen als machtsmisbruik en intimidatie zijn daarbij genoemd,” aldus Van den Berg.
Noordermeer zelf heeft laten weten voorlopig niet op de kwestie te willen reageren. Enkele weken na haar ontheffing van de jeugdzorgportefeuille stapte haar partij, de VVD, uit de Alphense coalitie. De verantwoordelijkheid voor het Sociaal Domein ligt sinds kort bij wethouder Gert-Jan Schotanus.
Analyse: Symptoom van een dieper probleem?
De inhoud van de brandbrief en de bijval die deze krijgt van externe partners laten zien dat het niet om een incident gaat, maar om structurele problemen binnen het gemeentelijk apparaat. Een gebrek aan transparantie, een verstoorde ambtelijk-bestuurlijke samenwerking en het negeren van signalen uit de uitvoering: het zijn bekende risicofactoren binnen overheidsorganisaties die onder grote druk staan.
Of het college in staat is het vertrouwen van haar ambtenaren te herstellen, zal afhangen van de bereidheid om deze signalen serieus te nemen én concrete stappen te zetten richting een veiliger, opener organisatiecultuur.
