Groen Stadhuisplein Alphen verkoelt én leeft: waterbassin moet irrigatie verduurzamen
Foto: Google Maps
ALPHEN AAN DEN RIJN – Het is groener, koeler en levendiger op het Stadhuisplein in Alphen aan den Rijn. Sinds de vergroening van het centrale plein in 2022 trekt het centrum niet alleen meer insecten en vogels, maar blijft het ook merkbaar koeler op warme dagen. De gemeente spreekt van een geslaagd project, maar werkt nu aan een belangrijke volgende stap: duurzame irrigatie via een waterbassin.
Op dit moment wordt het groen op het plein in droge perioden nog met drinkwater bewaterd – iets dat de gemeente als “onnodig verspilling” bestempelt. Nog dit jaar worden daarom twee ondergrondse watersystemen aangelegd in het Alphense stadshart om regenwater op te vangen en her te gebruiken. Ook in Boskoop komt een soortgelijk regenwaterbassin.
Bijna 575.000 liter water vastgehouden
De effecten van de vergroening zijn al merkbaar én meetbaar. In 2024 onderzocht de gemeente samen met kennispartners de werking van het systeem op het plein. Daaruit bleek dat tussen mei en december zo'n 575.000 liter regenwater is vastgehouden door de beplanting. Voor de vergroening stroomde ruim 3 miljoen liter water via het riool weg; inmiddels is dat teruggebracht naar ongeveer 2,45 miljoen liter – een afname van 19 procent.
De gemeente werkt samen met onder andere de TU Delft, waaruit onder andere berekend is dat het centrum in warme periodes met voldoende beplanting tot acht à tien graden koeler kan zijn dan versteende gebieden.
Slimme irrigatie moet waterverspilling voorkomen
Toch zijn er nog verbeterpunten. Uit metingen bleek dat er in augustus 2024 meer water verdampte dan er via neerslag en irrigatie werd toegevoegd. Dat had invloed op het verkoelende effect. In de maanden erna werd juist te veel water gegeven, wat leidde tot onnodig gebruik van drinkwater.
Daarom werkt de gemeente aan een sensor- en datagestuurd irrigatiesysteem, dat nauwkeuriger inspeelt op de werkelijke waterbehoefte van het groen. Ook wordt het regenwater van het plein gekoppeld aan het irrigatiesysteem, zodat er structureel minder kraanwater nodig is.
Meer insecten, meer vogels, meer leven
De vergroening zorgt niet alleen voor verkoeling, maar levert ook een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit, vertelt Stef Strik van natuurorganisatie IVN Alphen. “We zien duidelijk een toename van insecten in het centrum, en dat trekt weer meer vogels aan. Dat is precies wat je wilt: een levendig, groen stadshart.”
Strik pleit voor meer grote groenvoorzieningen in stedelijke gebieden: “Het zou goed zijn om ook de bestaande stadsparken insect- en vogelvriendelijker te maken, bijvoorbeeld door het gras minder vaak te maaien.”
Vergroening: niet alleen een taak van de gemeente
Volgens berekeningen van de TU Delft is er tussen de 50.000 en 70.000 vierkante meter aan verdampend groen nodig om het centrum van Alphen effectief te kunnen koelen. De gemeente erkent dat dit niet alleen via openbare ruimte kan worden gerealiseerd.
Daarom is een plan in de maak om ook gebouw- en grondeigenaren te betrekken bij de vergroening. Het doel: meer groen op gevels, daken en pleinen – en daarmee een stad die beter is voorbereid op hitte, hevige regenval én biodiversiteitsverlies.
Meer weten over het vergroeningstraject of hoe je zelf kunt bijdragen aan een groener Alphen? De gemeente organiseert later dit jaar meerdere informatiebijeenkomsten voor inwoners en ondernemers. Datum en locatie volgen binnenkort.
