Quickscan: Samenwerking gemeente Alphen en Oog voor Thuis ernstig belemmerd
Foto: Ter illustratie
ALPHEN AAN DEN RIJN – De samenwerking tussen de gemeente Alphen aan den Rijn en jeugdhulporganisatie Oog voor Thuis is op meerdere fronten ernstig belemmerd. Dat concludeert onderzoeksbureau KokxDeVoogd in de quickscan ‘Verzelfstandigen zonder te verzelfstandigen’, uitgevoerd op verzoek van de gemeenteraad.
De analyse maakt duidelijk dat de samenwerking faalt op vier essentiële punten: inhoud, proces, relatie en belangen. Dit terwijl er wél een gedeelde visie is op hoe jeugdhulp in Alphen eruit zou moeten zien.
Gemeenteraad stelde vier onderzoeksvragen
Het onderzoek kwam er na het vertrek van directeur-bestuurder Leonie Cornelissen van Oog voor Thuis en het opstappen van de raad van commissarissen, begin 2025. De gemeenteraad wilde weten:
-
Wat de belangrijkste knelpunten zijn in de samenwerking;
-
Welke verbeteringen nodig zijn op zowel gemeentelijk als organisatie-niveau;
-
Welke randvoorwaarden nodig zijn voor succesvolle uitvoering van de opdracht;
-
Wat externe partners ervaren in de samenwerking en uitvoering.
Verstoorde samenwerking vanaf het begin
KokxDeVoogd baseerde zich op meer dan honderd documenten en voerde dertig gesprekken. Daarbij viel op dat veel belangrijke documenten – zoals notulen en gespreksverslagen – ontbreken of achteraf zijn aangepast.
Hoewel de visie op jeugdhulp breed gedragen is, blijkt de vertaling naar de praktijk een groot struikelblok. De analyse via een krachtenveldanalyse toont structurele tekortkomingen:
-
Inhoud: Visie is niet goed verankerd of gedeeld.
-
Proces: Transitie en inrichting van Oog voor Thuis zijn onvolledig.
-
Relatie: Samenwerking verloopt stroef en met veel spanningen.
-
Belangen: Verdeling van rollen en verantwoordelijkheden is uit balans.
Reactie oud-wethouder Noordermeer
Voormalig wethouder Jeugd Anouk Noordermeer, die ook aandeelhouder namens de gemeente was, mocht als enige haar gespreksverslag inzien. Zij kreeg hiervoor drie dagen de tijd, maar liet weten dat dit onvoldoende was om haar visie volledig te kunnen geven. Zij ging daarom niet akkoord met de weergave.
Noordermeer trad in maart af onder druk van het college van B&W, nadat de crisis rond Oog voor Thuis escaleerde.
Wat moet behouden blijven
Niet alles gaat fout. Uit het onderzoek blijkt ook dat er breed draagvlak is voor de visie uit het gemeentelijk Manifest. Zowel gemeentelijke als uitvoerende partijen willen af van het politieke gekrakeel en zich richten op de kinderen die hulp nodig hebben.
Wat volgens het rapport behouden moet blijven:
-
De visie op jeugdhulp zoals die door de gemeenteraad is vastgesteld;
-
De structuur van een overheids-B.V. zonder tijdsgebonden contracten.
Aanbevelingen: fundament en vertrouwen opbouwen
Om effectief en binnen de gestelde kaders te kunnen werken, zijn volgens KokxDeVoogd deze randvoorwaarden nodig:
-
Een breed gedragen en doorleefde visie;
-
Heldere rolverdeling tussen gemeente en Oog voor Thuis;
-
Structurele en constructieve dialoog;
-
Een stevig fundament onder de bedrijfsvoering van Oog voor Thuis (inclusief personele bezetting en financiering);
-
Herstel van vertrouwen tussen partijen.
Vooral op het gebied van bemensing zijn er zorgen: er zijn te weinig vaste gezichten bij zowel gemeente als jeugdhulporganisatie, wat het opbouwen van vertrouwen belemmert. Een vast kernteam aan beide kanten is volgens het rapport essentieel.
Overgangsperiode van twee jaar
KokxDeVoogd adviseert een overgangsperiode van twee jaar waarin expliciet wordt gewerkt aan de genoemde randvoorwaarden en aan verbetering van de samenwerking. Daarbij is het belangrijk dat de gemeente duidelijk is over het wat en waarom, terwijl Oog voor Thuis professionele ruimte krijgt voor het hoe.
Aanleiding: bestuurscrisis en opstappen top
De aanleiding voor het onderzoek was de bestuurscrisis bij Oog voor Thuis. In haar ontslagbrief sprak directeur Cornelissen over structurele problemen in de samenwerking met de gemeente. Ook het managementteam van de organisatie stelde dat "fundamentele randvoorwaarden om goed werk te kunnen leveren ontbreken."
Presentatie in raadscommissie
De uitkomsten van het onderzoek worden op dinsdag 25 juni gepresenteerd tijdens een extra vergadering van de raadscommissie Sociaal Domein. Naast KokxDeVoogd licht ook de gemeente zelf haar interne financiële onderzoek toe over de jeugdhulpmiddelen en de rol van Oog voor Thuis.
De Alphense gemeenteraad hoopt met dit rapport de blik vooruit te richten. Wethouder Gert-Jan Schotanus: “Waar het nu om gaat, is het welzijn van de kinderen. Daar moet alles op gericht zijn.”
